سرقفلی

حق سرقفلی بر اثر اراده طرفین به وجود می‌آید و منشأ قراردادی دارد ولی حق کسب و پیشه و تجارت درنتیجه حسن عمل تجاری مستأجر و پس از گذر زمان به وجود می‌آید و مرجعی که حق تعیین میزان آن‌ها دارد دادگاه است.
اما در عمل و در نظام قضایی ایران مفهوم حق کسب و پیشه و سرقفلی یکی است و هر کدام که زایل شود دیگری هم زایل می‌شود.
ماده ۶ روابط موجر و مستأجر: «هرگاه مالک، ملک تجاری خود را به اجاره واگذار نماید، می‌توان مبلغی را به عنوان سرقفلی از مستأجر دریافت کند.»
مستأجر می‌تواند حین مدت اجاره مبلغی را از موجر و مستأجر دیگر برای واگذاری حق خود تحت عنوان سرقفلی دریافت کند مگر آنکه در قرارداد اجاره، حق انتقال به غیر از وی سلب شده باشد.
تبصره ۱: اگر موجر از راه شرعی سرقفلی را به مستأجر منتقل کند، هنگام تخلیه مستأجر می‌تواند سرقفلی را به قیمت عادلانه روز مطالبه کند.
تبصره ۲: اگر مالک سرقفلی نگرفته باشد مستأجر با دریافت سرقفلی می‌تواند ملک را به دیگری واگذار کند، پس از اتمام مدت اجاره مستأجر اخیر حق مطالبه سرقفلی را از مالک ندارد.
حق سرقفلي به محل مورد اجاره و نوع استفاده از آن بستگی دارد؛ که در تعیین آن طرفين نقش اصلي دارند. دادگاه با جلب نظر كارشناس رسمي نسبت به تعيين آن اقدام می‌نماید.
طرفين هم می‌توانند در این مورد با يكديگر تراضي داشته باشند. حتی مالك می‌تواند سرقفلی را نگيرد و به عبارت دیگر حق سرقفلي ذاتاً قابل اعراض و اسقاط و توقيف و ضبط و ضمان می‌باشد.
حق سرقفلی از عناصر مختلفی تشکیل می‌شود که می‌توان منقول؛ مثل پولی که تاجر در برابر فعالیت و حسن شهرت خود می‌گیرد یا غیرمنقول؛ مثل حقی که بر مورد اجاره دارد، باشد.